Bugünlerde teknoloji, üretim, inovasyon söz konusu oldu mu “Endüstri 4.0” kavramına mutlaka değinilir. Bu kavramın üretimde makineleşmenin veya genel olarak teknolojinin kullanımıyla alakalı bir kullanımı var. Genel bir tanım yapmak gerekirse, 18. yüzyılda Batı Avrupa’da başlayan ve “Sanayi Devrimi” olarak adlandırılan makineli üretime geçiş sürecinin dördüncü yani bir üst aşamaya geçişini ifade etmekte kullanılıyor.
Endüstri 4.0 terimi ilk kez 2011’de Almanya Hannover Fuarı’nda kullanılmıştır. 2012 yılının Ekim ayında ise Robert Bosch GmbH ve Henning Kagermann çalışma grubu oluşturarak hazırladıkları Endüstri Devrimi 4.0 öneri dosyasını Alman hükümetine sunmuştur. 8 Nisan 2013’te yine Hannover Fuarı’nda çalışma grubu Endüstri 4.0 raporunu deklare etmiştir. Böylece terim giderek dikkat çekmiş ve yaygınlık kazanmıştır. Sanayileşmiş ülkelerin yıllardır hazırlıklarını yapıp hayata geçirmek için uğraştıkları bu sürecin özeti sanayi ile yeni bilişim teknolojilerinin bütünleştirilmesidir.
Bu aşamada bizi nelerin beklediğine geçmeden önce diğer üç aşamada neler yaşadığımıza göz atmakta fayda var. Sanayi Devrimi’nin birinci aşaması James Watt’ın buhar gücünü kullanarak bir itki gücü yaratması sayesinde oldu. Bu nedenle bu aşama “buhar devrimi” olarak da adlandırılabilir. Buharın içindeki ısı enerjisinin mekanik enerjiye çevrilmesi prensibine dayanan makineler sayesinde tarım ve sanayide üretimde patlamalar yaşanmaya başlandı. Özellikle fabrikaların mantar gibi çoğalmaya başlamasıyla Avrupa’nın çehresi değişti. Bu henüz ilk aşamaydı ve gelecekte insanoğlunu daha heyecanlı süreçler beklemekteydi. Elektrik, kömür ve petrol gibi yeni kaynakların kullanılmaya başlanması bizi Sanayi Devrimi’nin ikinci aşamasına taşımıştır. Makineye dayalı her alanda ama özellikle fabrikalarda üretim miktarı artmıştır. Sanayi Devrimi’nin üçüncü aşaması ise “siber çağ” olarak da adlandırılan aşamadır. Bilgisayarın icadı, uzay çalışmaları, üretimde otomasyon teknolojilerinin yaygınlaşması bu aşamanın dikkat çekici unsurlarıdır. Şimdi ise, yani 21. yüzyılda Sanayi Devrimi’nin henüz devam ettiğini görüyoruz. Endüstri 4.0 işte tam da bizi beklemekte olan yeni aşamayı temsil ediyor.
Peki bu aşamada neler olmakta? Aynı zamanda olma ihtimali bulunun yeni gelişmeler nelerdir?
Endüstri 4.0’da hedeflenen en büyük noktalardan başında birbirleriyle iletişim halinde olan, sahip oldukları sensörler sayesinde ortamı denetleyebilen ve veri analizi yaparak gereklilikleri fark edebilen robotların üretimi devralmasıdır. Bu yolla asıl ulaşılmak istenen ise daha kaliteli, daha ucuz, daha hızlı ve daha az israf yapan bir üretim süreci yaratmaktır.
Peki bu nasıl mümkün olacak? Endüstri 4.0 temel olarak bilişim teknolojileri ile sanayiyi bir araya getirmeyi amaçlıyor. Ana bileşenlerinin başında yeni nesil yazılım ve donanımlar gelmektedir. Bunlar bugünün donanımlarından birçok yönden ayrılır. Maliyetleri daha düşüktür, daha az yer tutar, enerji kullanımında önceki donanımlara nispeten tasarrufludur, ısı üretimi daha düşüktür ve daha güvenliklidir, bu donanımları çalıştıracak işletim ve yazılım sistemlerinin kaynak ve bellek kullanımı daha tasarrufludur. Endüstri 4.0’ın bir diğer önemli bileşeni ise “Cihaz Tabanlı İnternet”tir. ( İngilizce: Internet of Things). Dünyada yer alan bütün cihazların birbiriyle bilgi ve veri alışverişi için kullanıldığı, her türlü araç gerece entegre edilmiş, sensör ve işleticilerle donanmış, i bağlantılı akıllı elektronik sistem. Kurulması hedeflenen bu sisteme kısaca “Siber-Fiziksel Sistemler” diyenler de vardır. Bu durum insan olarak bizlerin fabrikaların üretim bantlarında daha az görünmemize yol açacak gibi gözüküyor çünkü bu durum makinelerin kendi kendilerini yönettikleri, koordine ettikleri ve optimizasyonu sağladıkları ve böylece üretim yaptıkları bir sistem demektir. Eğer Endüstri 4.0 hedefi gerçekleşirse üretimin süresi, maliyeti ve üretim için ihtiyaç duyulan enerji miktarı azalacak, üretim nicelik ve nitelik olarak daha da artacaktır.